Op Nederlandse bodem staat Hotel Jakarta. Een samenwerking van het Amsterdamse Tropenmuseum, Hortus Botanicus Amsterdam en Westcord Hotels. Het is gebouwd in bamboesferen; er is een duurzame subtropische binnentuin; op de kaart staan Indonesische gerechten én er worden Indonesische kunstobjecten als zilver en foto’s uit het Tropenmuseum tentoongesteld. Indonesië komt naar je toe, als we minder kunnen of mogen reizen (pandemie, overvolle vliegvelden, vliegschaamte, klimaat).
Het valt me steeds vaker op dat kunstenaars en musea nieuwe samenwerkingen aangaan. Zo is Naturalis met de Vrije Universiteit en Hogeschool Amsterdam ‘Werkruimte Sapiens’ gestart, ‘voor een compleet andere kijk op het Antropoceen’ [1]. Het Haagse Museon heet nu One Planet en richt zich, samen met het Omniversum en een keur aan missiepartners, op een duurzame toekomst, de mens en de aarde. Dat doen ze agenderend en activerend, ‘als impactcentrum voor jong en oud’. [2].
Dierentuin Artis heeft met een mix van wetenschappers, experts en kunstenaars een nieuw concept neergezet, niet over dieren maar over mensen dit keer. Het heet Groot Museum (‘alles is met elkaar verbonden’) en ze hebben een heuse klimaatkunstenaar aan zich gebonden [3]. Ik kende dat nog niet, de klimaatkunstenaar, maar juich het van harte toe. Net als het klimaatcabaret waar een oceanograaf en cabaretier een ‘komische dialoog’ met het publiek voeren (‘Welkom in het jaar 2100. Zet je radio aan en hoor hoe het de wereld is vergaan’) [4].
Dat brengt mij bij de Dille & Kamillefilosofie van Ramsey Nasr. Hij schrijft: ‘Er wordt vaak beweerd dat kunst in tijden van crisis schoonheid en troost kan bieden. Dat lijkt me Dille & Kamille-filosofie. Ik bedoel, het kan natuurlijk; maar kunst is veelal ongemakkelijk, weerbarstig, afstotelijk, schokkend ….. Kunst toont ons hoe complex de wereld is, maakt hem niet gemakkelijker maar gelaagder en meerduidiger, zo doet ons twijfelen aan onze waarheden, ontregelt in plaats van pasklare antwoorden te bieden, gedijt veeleer op een gevoel van vervreemding dan op bevestiging. Kunst biedt geen zekerheid.’ [5]
Vandaag de dag buitelen crises en transities over elkaar heen. Op veel vlakken moeten we ons opnieuw uitvinden, anders organiseren, volledig herzien. Klimaat, woningen en migratie. Democratie, onderwijs en zorg. Zoals het nu gaat, werkt het niet meer. Maar hoe dan wel? Daar zijn we nog lang niet uit.
In dat collectieve zoekproces zie ik een grote rol voor kunstenaars en ontwerpers, vaker ook in samenwerking met wetenschappers, organisaties, ondernemers of ambtenaren. Vernieuwing, innovatie en kunst zullen steeds meer naar elkaar toe trekken. Op onverwachte plekken en overal. Geschreven en gezongen, gespeeld en verbeeld, subtiel en geschreeuwd. Kunst biedt weliswaar geen zekerheid, maar Creativity it’s what makes us [6]. Dus op naar die klimaat-creatieve-evolutie.
Emily Leyer
16 juni 2022
[1] Startschot Sapiens: werkplaats, museum en debatcentrum op Zuidas voor en door jongeren | Naturalis
[2] One Planet (voorheen Museon) | DenHaag.com
[4] Klimaatcabaret: hoe ziet onze planeet er in het jaar 2100 uit? (parool.nl)
[5] Ramsey Nasr, ‘de Fundamenten’, pagina 17
[6] Slogan van V&A Museum, Londen.
