Afgelopen periode zijn er verschillende artikelen in diverse kranten verschenen over de ‘nieuwe preutsheid’. De discussie om ‘aanstootgevende’ schilderijen weg te halen uit de openbare ruimte heeft me verbaasd en intrigeert me ook.
Waar komt dit toch vandaan en wanneer zijn we zo preuts geworden?
Een ontblote borst op een schilderij in de centrale hal van de Rechtbank Overijssel in Almelo werd als kwetsend ervaren en is daarom verwijderd, las ik enige tijd terug in het AD. Het hing er al vijfentwintig jaar zonder dat het tot veel ophef heeft geleid. [1]
Ongeveer in dezelfde periode, begin jaren ’90 van de vorige eeuw, was de moraal veel vrijer. Het was gebruikelijk topless te zonnen en op de commerciële zenders waren regelmatig programma’s te zien waarin seks en erotiek een rol speelden.
Dat kan niet meer tegenwoordig, in het begin van deze eeuw vond er een omslag plaats. Renske Mennen is trendwatcher op het gebied van consumententrends en zei onlangs in het AD: doordat foto’s via mobiele telefoons direct doorgestuurd kunnen worden naar social media, is het gevoel van vrijheid afgenomen. [2]
Piemel-politie
Ook moet ik denken aan mijn Kunstgeschiedeniscolleges waar preutsheid door de eeuwen heen een regelmatig besproken onderwerp is geweest. Zo zijn in de 16e eeuw beelden van Michelangelo voorzien van vijgenblaadjes en draperieën. En in opdracht van de paus ging de katholieke kerk als een ware ‘piemel-politie’ door Rome om geslachtsdelen af te hakken. Zelfs de Romeinse beelden uit de oudheid werden niet gespaard. Er moet ergens in het Vaticaan een kamer zijn waar alle afgehakte piemels zijn bewaard. Het is zelfs zo dat de Vijgenbladcampagne een belangrijk onderdeel van de kunstgeschiedenis is geworden. [3]
#MeToo
Anno 2020 worstelen musea nog steeds of alweer met werk dat te erotisch of te gewelddadig wordt gevonden. Begin vorig jaar heeft museum No Hero over dit onderwerp een tentoonstelling gemaakt. Deze heette #MeToo? Naakt in de kunst en reflecteerde met beelden en sculpturen op deze ontwikkelingen.
‘De shockerende mannelijke blik’ waar #MeToo op wijst, vind je met regelmaat terug in de kunst. Musea zien dit steeds vaker als een probleem. Naar aanleiding van de tentoonstelling zegt Gemma Boon, directeur museum No Hero: “Ik ben absoluut vóór het tonen van kunst met naakt in musea en de publieke ruimte – zelfs wanneer dit negatieve reacties oproept – maar ik vind het wel noodzakelijk dat wij met elkaar de dialoog aan gaan.” [4] Wat dat heeft opgeleverd zullen we vermoedelijk nog wel horen.
Wat mij betreft was de piemel-politie overdreven maar moet er tegenwoordig dan een borsten-politie aan te pas komen?
Marjan Reuzenaar
10 februari 2020
[1]Donker doek vervangt veelbesproken blote borst-schilderij in Almelo https://www.ad.nl/almelo/donker-doek-vervangt-veelbesproken-blote-borst-schilderij-in-almelo~aa7d801a/
[2] Waarom een foto met blote borsten bij de Stadsschouwburg is afgekeurd? ‘We zijn verschrikkelijk preuts geworden’ https://www.ad.nl/recht/waarom-een-foto-met-blote-borsten-bij-de-stadsschouwburg-is-afgekeurd-we-zijn-verschrikkelijk-preuts-geworden~a6a891ad/
[3] De verborgen naaktheid • Michelangelo slachtoffer van de Piemel-Politie van het Vaticaan https://kunstvensters.com/2016/08/08/michelangelo-slachtoffer-van-de-piemel-politie-van-het-vaticaan/
[4] #Metoo? Naakt in de kunst https://museumnohero.nl/tentoonstellingen/metoo.html
Achtergrond informatie:
Kan een museum anno 2020 nog wel ‘een blote vrouw’ aan de muur hangen? https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/kan-een-museum-anno-2020-nog-wel-een-blote-vrouw-aan-de-muur-hangen
Nederland is tegelijkertijd preutser én seksueler. https://www.nporadio1.nl/geschiedenis/18833-nederland-preutser-seksueler
Veronica hofleverancier van seksprogramma’s. https://www.trouw.nl/nieuws/veronica-hofleverancier-van-seksprogramma-s~ba652cf4/
De Eeuwenlange Preutsheid over Schaamhaar https://kunstvensters.com/2018/12/20/de-eeuwenlange-preutsheid-over-schaamhaar/
De Mooiste Vrouw ter Wereld volgens Vijf Eeuwen Kunst https://kunstvensters.com/2016/07/19/de-mooiste-vrouw-ter-wereld-volgens-vijf-eeuwen-kunst/
Digitale preutsheid reikt te ver https://www.trouw.nl/nieuws/digitale-preutsheid-reikt-te-ver~b6af0ac2/
Drie directeuren van musea over bloot in de kunst na #MeToo https://www.trouw.nl/nieuws/drie-directeuren-van-musea-over-bloot-in-de-kunst-na-metoo~b68bb429/
Discussie over vrouwelijk naakt in de kunst in cbk | De vrouw in de kunst is een subject geworden, niet langer een object” https://kunstenstad.nl/2018/04/23/vrouwelijk-naakt-de-kunst/
